Beş yıl yıl önce Çanakkale Boğazı’nı, Marmara Denizi’ni kaplayan ve kentin turizmi başta olmak üzere balıkçılığa da büyük zarar veren müsilajla, geri döndü. Marmara Denizi’nde hızla yayılan müsilaj ilk olarak balıkçıları vurdu. Balıkçıların avlarına engel olan müsilajın, 5 yıl öncesine dönmesinden korkuluyor. Aynı felaketin tekrarlanması durumunda, yazın Çanakkale’de deniz turizmini sekteye uğratacağı belirtiliyor.
Deniz salyası olarak bilinen müsilaj daha önceki yıllarda öbek şeklinde Çanakkale boğazında zaman zaman kendini gösteriyordu. İlk büyük müsilaj felaketi 2020 yılının Mart ayında Çanakkale’de başladı. O tarihte ortaya çıkan müsilajın kısa süre sonra yok olup gideceği beklerken Çanakkale’den Marmara’ya yayıldı. Marmara Denizi çevresindeki Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Yalova, Kocaeli, İstanbul ve Tekirdağ’da büyük sorunlara yol açtı. Çevre felaketi olarak kayıtlara geçen ve dünyada birçok ülkede haber konusu olan müsilaj, yaz aylarında hem balık sektörünü hem de turizm sektörünü çok etkilemişti. Jel tabakası Marmara’dan sonra Ege ve İstanbul boğazına kadar ilerledi. Bu felaketin önüne geçmek için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından o dönem 7 ilde temizleme çalışması da başlatıldı. Haziran aynın sonlarına doğru bu jel tabakası daha sonra deniz dibine çekildi.
DERS ÇIKARILMADI
O büyük felaketten sonra her yıl bu dönemlerde müsilajın geri geleceği korkusu yaşandı. Uzmanlar, önlem alınmaması durumundan geri dönebileceğini belirterek sık sık uyarılarda bulundu.
Uzmanların 2021 yılında müsilaj üzerinde yaptığı araştırmada, yaşanan felakete kirliliğin neden olduğu ifade etmişti. Marmara denizi çevrsinde çok sayıda fabrika olduğu ve bu fabrikaların denizi hem kirlettiği hem de su sıcaklığını arttığı için müsilajın ortaya çıktığını belirtmişti. O dönemde müsilajı etkileyen bu fabrikalara yaptırım uygulanacağı ifade edilmişti. Geçen süre içinde ders çıkarılması ortaya çıktı. Çanakkale’deki fabrikaların hiç önlem almadığı da belirtiliyor. Halen Çanakkale boğazı kıyısında çok sayıda tesis bulunuyor. Bu tesisler aynı zamanda deniz suyunu da kullanıyor. Kullanılan bu su sıcak olarak denize geri bırakılıyor. Bu da Marmara denizindeki su sıcaklığı seviyesini mevsim normallerinin üzerine çıkarttığı ifade ediliyor.
BALIKÇILAR MÜSİLAJDAN DERT YANMAYA BAŞLADI
Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi'nde 2020 yılında etkili olan müsilaj yeniden görülmeye başlandı. İzmit Körfezi’nde yapılan araştırmada bazı bölgelerde bölgeler halinde oluşan müsilajın bir insanın boyunu geçtiğini görüntülerle ortaya koydu. Boğazın bazı noktalarında az miktarda görülen müsilaj, özellikle balıkçılarda tedirginlik yarattı. Çanakkale-Tekirdağ Bölge Birliği Başkanı Naci Karabiber, müsilajın bazı balıkçıların av malzemelerine zarar verdiğini söyledi. Müsilajın daha önceki yıllarda ilk olarak İzmit Körfezi'nde görüldüğünü hatırlatan Karabiber, "Müsilaj bu yıl ise Erdek Körfezi'nde kasım ayının başında başladı, ortalarına doğru yoğunlaştı. Lokal olarak avcılığı engelleyecek seviyeye geldi. Ama 2020 yılında olan müsilajın çeyreği kadar bile yok. Müsilaj asıl olarak suyun altındadır. Suyun üzerinde görülen kısmı aslında risksiz olanıdır. Müsilajın çok olduğu yıllarda balık göç edemiyor. Denizde oksijen kalmıyor, balık yolunu bulamıyor. Ondan sonraki yıl denizde balık olmaz. Çünkü o yıl balık göçünü, doğal oluşumunu tamamlayamamıştır. Müsilajın en fazla olumsuz etki ettiği balıklar, dip balıklarıdır. Lüfer, palamut, hamsi gibi balıkları müsilaj pek etkilemez.
Su sıcaklıkları mevsim normallerinin üzerindeydi. Müsilaj hızlı yayılarak, Erdek Körfezi'ni kapattı. Gemlik Körfezi'nde birkaç balıkçı teknesine yapışan müsilaj nedeniyle vinci kırıldı, ağları yırtıldı. Ondan sonra kuzey yönlü rüzgarlar esmeye başlayınca müsilajı bastırdı. Avcılığa devam edildi. 2020 yılında olan müsilaj, bu sene olmayacak. O kadar müsilaj görülmeyecek. Kuzey yönlü rüzgarların esmesi iyi denk geldi. Rüzgar güney yönlü devam etseydi, tekrar aynı sonuçları görebilirdik" dedi.
Mehmet Güler
Foto: arşiv