İlaYüksek düzeyde progesteron hormonu içeren bu ilaç, kadın yumurtasının erkek üreme hücresi sperm tarafından döllenme ihtimalini azaltmasının yanı sıra, döllenen yumurtanın da uterusa (rahim içine) tutunmasını engelleyerek, gebelik oluşumunu engeller. Doğum kontrol ilaçlarının aksine ertesi gün hapı, düzenli kullanım gerektirmez ve gebelik istenmeyen ilişki sonrasında bir ya da iki doz olarak alınır. Bu yüzden bir doğum kontrol yöntemi olarak algılanmaması gereken ertesi gün hapı; korunmasız cinsel ilişki, kondom yırtılması gibi beklenmedik durumlarda kullanılmalıdır. Cinsel ilişki sonrasında gebeliği engelleme şansı, ilacın ne kadar erken kullanıldığıyla da bağlantılı olan doğum kontrol hapları, ilişki sonrası 5. günde alındığında etki etmeyebilir. Ertesi gün hapı, korunmasız ilişki sonrasındaki ilk 24 saatte alındığında, planlanmamış gebelik oluşumlarının yaklaşık olarak %98'ini engeller. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşmasını önleme konusunda ise hiçbir koruyucu etkisi bulunmaz. Ertesi gün hapı nasıl kullanılır sorusunu yanıtlamadan önce ertesi gün hapı nedir bunu iyi anlamak gerekir.
Ertesi Gün Hapı Nedir?
Ertesi gün hapı, eczanelerde reçetesiz olarak satılan bir bir ilaçtır.
Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılır?
Acil kontrasepsiyon (korunma) yöntemi olarak düşünülmesi gereken ertesi gün hapı, gebeliği kesin olarak engellemediği için doğum kontrol yöntemi olarak kabul görmez. Doğum kontrol yöntemlerinden hiçbirinin uygulanmadığı durumlarda yalnızca cinsel ilişki sonrasında geçici olarak kullanılan bu hap, âdet döngüsünün herhangi bir zamanında kullanılabilir. Âdet dönemi içinde gebelik ihtimalinin en yüksek olduğu ovulasyon ya da farklı bir deyişle yumurtlama döneminde bile alındığında, içeriğindeki progesteron hormonu yumurtanın sperm tarafından döllenmesini güçleştirir. Yumurta, ilaç alınana kadar döllenmiş olsa dahi döllenen yumurta, rahme tutunamaz. Böylece gebelik oluşumu engellenmiş olur.Levonorgestrel ve ulipristal, ertesi gün haplarının içeriğindeki temel etken maddelerdir. Bu iki ayrı etken maddeli ilaçlar farklı mekanizmalar üzerinden etki göstererek korunmasız ilişki sonrasında gebeliğin oluşumunu önlemede kullanılabilir. Pek çok yan etkiye yol açabilen ertesi gün hapının uzun süreli kullanılması kesinlikle önerilmez. Eczanelerde tablet hâlinde satılan ilaçların kullanım dozları markalar arasında farklılık gösterebilir.Bazı ilaçlar tek bir kullanım sonrasında etki ederken bazılarının iki kez ya da iki doz kullanılması gerekebilir. Bu aşamada ilaç prospektüsü mutlaka dikkatle okunmalıdır. Ertesi gün haplarının örneğin hiv belirtileri gösteren bir aids hastalığına ya da hpv gibi hastalıklara yani cinsel hastalıklara karşı koruma sağlamadığı da unutulmamalıdır. Kişinin aktif ve düzenli bir cinsel hayata sahip olması ve gebelik planlamaması durumunda ertesi gün hapı kullanımı yerine doğum kontrol yöntemlerini kullanması önerilir.
Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?
Gebelik ihtimali bulunan cinsel ilişkilerden sonra kullanılması gereken ertesi gün hapı, cinsel ilişkinin ardından ne kadar çabuk alınırsa gebeliği önlemede o kadar başarılıdır.
Ertesi gün hapı ile ilgili doğru bilinen yanlışlar vardır. Bunlardan biri de ertesi gün hapının cinsel ilişkiden sonraki gün alınması gerektiğidir. Aksine ertesi gün hapı, cinsel ilişkiden sonraki gün alınmak zorunda değildir. İlişki sonrasında 5. güne kadar alınabilen ilacın gebeliği engelleme şansı ne zaman alındığı ile direkt bağlantılıdır. Eczaneden temin edilebilen ertesi gün hapının prospektüsü dikkatlice okunduktan sonra, prospektüste belirtildiği dozda kullanılmalıdır. Acil kontrasepsiyon ilaçlarının kullanımının sakıncalı olduğu çeşitli durumlar mevcuttur. Daha önce benzer etken maddeli ilaçlara karşı alerji gelişmiş kişilerde, ciddi karaciğer rahatsızlığı bulunan kişilerde, gebelerde ve etkileştiği çeşitli ilaçlar ile birlikte kullanımında karaciğer enzimlerini yükseltici etkisinden dolayı bu ilaçların kullanımı sakıncalı olarak kabul edilir.
Ertesi Gün Hapı Kaç Gün Korur?
Levonorgestrel etken maddeli ertesi gün haplarının kullanımı için önerilen uygulama en geç ilk 72 saat içerisinde 1,5 miligram oral tablet alınması şeklindedir. Kişinin çeşitli sağlık problemleri nedeniyle kullandığı ilaçlar levonorgestrelin karaciğerden atılımını artırarak ilacın etkinliğini düşürebilir. Hekimlerden tarafından gerekli görüldüğü takdirde alınacak doz 2 katına çıkarılarak 3 miligram olarak uygulanabilir. Rifampisin etken maddeli antibiyotikler, sarı kantaron, karbamazepin veya fenobarbital gibi özellikle nöbet engelleyici etkisi nedeniyle kullanılan ilaçlar, levonorgestrel etken maddeli ertesi gün haplarının karaciğerden atılımını artıran ilaçlar arasında yer alır.
Ertesi Gün Hapı Nasıl Koruma Sağlar?
Korunmasız cinsel ilişkinin ardından mümkün olan en kısa sürede alınması gereken ertesi gün hapı, beklenmedik gebelik oluşumunu içeriğindeki progesteron hormonu sayesinde engeller. Sperm hücresinin gebelik oluşumu için kadın üreme sistemi organlarından biri olan fallop tüplerine ulaştığında burada hazır bekleyen yumurtayı döllemesi gerekir. Kadın vücudunda yaklaşık 2 gün kadar canlı kalabilen sperm hücresi, fallop tüplerine ulaştıktan sonraki 2 gün içinde yumurtlama olması durumunda da yumurtayı dölleyerek gebeliği oluşturabilir. Ancak korunmasız cinsel ilişki sonrasında alınan ertesi gün hapı, içerdiği yüksek miktardaki hormonlar sayesinde yumurtlamayı geciktirir. Yumurta, fallop tüplerinde sperm tarafından döllenmiş olsa bile, ertesi gün hapı kullanımı ile birlikte embriyonun rahme tutunmasına olanak tanıyan rahim içi duvarının kalınlaşmasını engelleyerek gebelik oluşumunun önüne geçer. İstenmeyen gebeliklerin önlenmesi adına acil kontrasepsiyon ilaçlarının kullanılabileceği durumlar şu şekilde özetlenebilir:
Kondom yırtılması
Düzenli kullanılan doğum kontrol yönteminin atlanması
Mevcut kontrasepsiyon yönteminin yeterliliğine dair şüphe duyulması
Korunmasız cinsel ilişki sonrası
Cinsel saldırı sonrası
Ertesi gün hapının sağladığı korumanın özellikle preovulasyon olarak ifade edilen yumurtlama öncesi dönemde oldukça yüksek olduğu kabul edilir.
Bu durumun sebebi ise bu ilaçların aynı zamanda rahim boynu (serviks) bölgesindeki salgıları artırıp sperm hücrelerinin yumurta hücresinin bulunduğu bölgeye geçişini engelleyebilmesinden kaynaklanır.
Ertesi Gün Hapı Yan Etkileri Nelerdir?
Gebeliği engellemek için kullanılan ertesi gün hapı, doğum kontrol yöntemi gibi kullanıldığında pek çok yan etkiye yol açar. Ayrıca tek kullanımda dahi âdet düzensizliği, bulantı ve kusma gibi semptomların görülmesine sebep olabilir. Kullanılan ilacın türüne bağlı olarak oluşacak adet düzensizliği, döngünün kısalması ve uzaması veya adet dönemleri arasında lekelenmeler oluşması şeklinde ortaya çıkabilir. İlaç alındıktan sonra ilk 2 saatte kişinin kusması durumunda, ilacın koruyucu etkisi olmayabilir. İlaç kullanımına bağlı olarak ortaya çıkan şikayetlerin devam etmesi durumunda ise en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Ertesi gün hapı içeriğindeki yüksek miktardaki hormon ve hormon kullanımına bağlı olarak görülen yan etkilerden dolayı bir aylık zaman diliminde bir kereden fazla kullanılmamalıdır. Hormon kullanımın ayrıca kilo aldırmaya yol açtığı da bilinir. Obezite cerrahisi tedavisinin ardından pek çok hastaya yüksek hormonal değişiklik önerilmez. Bu kapsamdaki hasta grupları da ertesi gün hapı kullanımından kaçınabilir. Aynı ay içinde birden fazla korunmasız ilişkiye girilmesi durumunda ya da uzun vadeli ertesi gün hapı kullanıma bağlı olarak kişinin hormonal düzeni alt üst olabilir. Vücutta yer alan tüm sistemlerin haberleşmesini ve bir uyum içinde çalışmasını sağlayan hormonlardaki düzensizlik pek çok sağlık problemine yol açabileceği gibi ilacın uzun süreli kullanımına bağlı olarak ertesi gün hapı zararları olarak bilinen, âdet düzeninin bozulmasına, kalp damar hastalıklarına ve onkoloji ile ilgili tedavileri gerektiren kanser türlerinin oluşumuna da neden olabilir.
Ertesi gün hapı yan etkileri nedeniyle yalnızca gebelik riski bulunan ve korunmasız olarak girilen cinsel ilişkilerden sonra ve en fazla ayda yalnızca 1 kez kullanılmalıdır.
İstisnai olarak ilacın alınmasını takiben ilk 2 saat içerisinde kişi kusarsa bir doz daha ilaç kullanması gereklidir. İlacın diğer yan etkileri şu şekilde sıralanabilir:
Memelerde hassasiyet
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Bulantı-kusma
Karın ağrısı ve kramplar
Hâlsizlik
Şişkinlik
Ara kanama
Lekelenme
Baş ağrısı ve bulantı gibi yan etkiler birkaç gün içerisinde gerileme gösterir. Ertesi gün hapının kullanımı ile bir sonraki menstruasyon kanamasının 1 hafta ertelenebileceği veya kanamanın normalden daha şiddetli olabileceği unutulmamalıdır.
Tüm bu yan etkiler genellikle ilacın alınmasını takiben olan bir sonraki adet kanaması için geçerlidir. Bazı kadınlarda ilacı kullanımı takiben hafif bir vajinal kanama meydana gelebilir ve bu durum genellikle 3 gün içerisinde sonlanır. Ağır şiddetli kanama veya kanamanın 3 günden fazla devam etmesi halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak hekimlerden destek almanız önerilir. Tüm acil kontrasepsiyon ilaçlarının aşırı kilolu ve obez kişilerde daha az etkili olduğu tespit edilmiştir. Yapılan çeşitli çalışmalar ertesi gün hapı kullanan vücut kitle indeksi 30 ve üzerindeki kadınların obez olmayan ve bu ilaçları kullanan kadınlara göre 3 kat daha fazla hamile kaldığını göstermiştir. Bu nedenle özellikle aşırı kilolu kişilerde acil kontrasepsiyon tedavisi yerine bakır gibi çeşitli maddeler içeren rahim içi araçların (RİA) kullanımı daha uygun olabilir. Bazı risk grubundaki kadınlara hekimleri tarafından inme, kalp krizi, pıhtı oluşumu ya da benzeri kardiyovasküler problemlere zemin hazırlayabileceği nedeniyle doğum kontrol haplarını kullanmaması gerektiği belirtilmiş olabilir. Bu durum tek seferlik kullanılan acil kontrasepsiyon ilaçları için geçerli olmayıp her gün kullanılan doğum kontrol haplarına göre bu tarz rahatsızlıklar açısından aynı riski oluşturmadığının bilinmesi önemlidir. Bu ilaçların uzun vadedeki yan etkileri konusunda yapılan çalışmalar herhangi bir probleme yol açmayacaklarını gösterir. Acil kontrasepsiyon haplarının genel olarak çalışma mantığı ovulasyonun önlenmesidir. Serbest hale geçmiş ve döllenmiş yumurta üzerinde veya döllenip rahim içi duvara yerleşmiş olan yumurta varlığında bu ilaçların kontraseptif etki gösteremeyeceği unutulmamalıdır.
Ertesi Gün Hapının Kullanımı Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar Nelerdir?
Acil kontrasepsiyon ilaçlarının kullanımını takiben sonraki olası gebeliklerin önlenmesi adına öncesinde kullanılan doğum kontrol yöntemlerini uygulamaya devam edilmesi önerilir. Ertesi gün ilaçlarının düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmasından kaçınılması gerekir. Ertesi gün hapının kullanımını takiben sonraki günlerde korunmasız cinsel ilişkiye girilmesi gebeliğin gerçekleşmesi açısından riskli kabul edilir. Bu nedenle bir sonraki cinsel aktivite öncesinde diğer doğum kontrol yöntemi uygulamalarına başlanması gerekir. Adet gecikmesi ve gebelik testinin negatif olduğu durumlarda 1-2 haftalık gecikme de olsa menstruasyonun gerçekleşmesi beklenebilir. Sağlık kuruluşlarına başvuru sonrasında altta yatan gebelik durumunun aydınlatılması için hekimler tarafından kullanılan idrar ve kan analizleri diğer gebelik testlerine göre olası hamileliğin daha erken tespit edilmesini sağlayabilir.
Ertesi gün hapı kaç gün korur?
Ertesi gün hapı, cinsel ilişki sonrasında kullanıldığında genellikle bir gün (24 saat) koruma sağlar. Ancak bazı tipleri 72 saate kadar koruma sağlayabilir. Hapın ne kadar süre koruma sağladığı ürünün içeriğine ve kullanım talimatlarına bağlıdır. Genellikle ilk 24 saat içerisinde kullanımı tavsiye edilir. Koruma oranı sürenin uzamasına bağlı olarak da değişebilir, düşüş yaşanabilir.
Ertesi gün hapı işe yarar mı?
Ertesi gün hapı, cinsel ilişki sonrasında hamilelik riskini azaltmak için kullanılan etkili bir acil doğum kontrol yöntemidir. Ancak etkililiği kullanıldığı süreye ve kişinin döngüsüne bağlı olarak değişebilir. Ne kadar erken kullanılırsa, hamilelik riskini önleme şansı o kadar yüksektir. İdeal olarak, ilişki sonrası en kısa sürede alınmalıdır, çünkü her saat önemlidir. Ancak 72 saat içinde kullanılabilir. Unutulmamalıdır ki Ertesi gün hapı, kesin bir garanti değildir ve düzenli bir doğum kontrol yöntemi yerine geçmez.
Ertesi gün hapı ne zaman içilir?
Ertesi gün hapı, cinsel ilişki sonrası mümkün olan en kısa sürede içilmelidir. İlişki sonrası 72 saate kadar etkili olabilir, ancak mümkünse ilk 24 saat içinde kullanılması önerilir.
Ertesi gün hapı kaç saat içinde alınmalı?
Ertesi gün hapı ne kadar erken alınırsa, etkililiği o kadar artar. İdeal olarak, ilişki sonrası en kısa sürede alınmalıdır. Ancak 72 saat içinde kullanılabilir.
Ertesi gün hapı fiyatı nedir?
Ertesi gün haplarının fiyatları markaya, ilacın temin edileceği lokasyona, ülkelerin ilaç fiyatlandırma politikalarına göre değişebilir. Genellikle eczanelerde reçete ile satılan bu hapların fiyatı, yerel pazar koşullarına ve firmasına göre maliyetleri değişiklik gösterebilir.
Ertesi gün hapı ne kadar etkili?
Ertesi gün hapının etkililiği, kullanıldığı süreye ve kişinin döngüsüne bağlıdır. Ne kadar erken kullanılırsa, hamilelik riskini önleme şansı o kadar yüksek olur. İdeal koşullarda yaklaşık %85-95 oranında etkilidir.
Ertesi gün hapından sonra kanama olur mu? Ne kadar sürer?
Ertesi gün hapı kullanımı sonrası kanama olabilir. Bu kanama, ilacın vücutta yol açtığı hormonal değişikliklerden kaynaklanır. Kanama süresi ve şiddeti kişiden kişiye değişebilir.
Ertesi gün hapı ne sıklıkta kullanılır?
Ertesi gün hapı acil durumlarda kullanılan bir yöntemdir ve düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaz. Sık sık kullanılması önerilmez, çünkü uzun vadede hormonal dengesizliklere neden olabilir.
Ertesi gün hapı kısırlık yapar mı?
Ertesi gün hapı kısa vadeli bir yöntemdir ve kısırlığa yol açmaz. Ancak uzun vadede düzensiz kullanım hormonal dengesizliklere yol açabilir.
Kaynak:Medicalpark
